گفتار سوم : حضرت ابراهیم ع و اثبات توحید و معاد

الف ) توحید

    پیشتر و مرتبط با مبحث حضرت ابراهیم ع و قومش مبنی بر اینکه او با آوردن دلایل و حجت هایی، پدرش و قومش را از شرک و بت پرستی باز می داشت و با بر شمردن اوصافی برای خدای یکتا همچون اینکه او آفریننده ی همه است و تنها هدایت گر به راه راست و گفتار پاکیزه است و ... مطالبی آورده شد، اما در این جا جهت تکمیل بحث ، باز به موردی دیگر در این خصوص اشاره می شود که البته او دارد یکتایی خدا را با توجه به صفاتش برای پادشاه زمانه که نمرود باشد طی احتجاجاتی اثبات می نماید. به هر جهت باید از یکتا پرستان برابرِ کیش حضرت ابراهیم ع بود که خدای یکتا بدان دستور داده است و از این استدلالات و احتجاجات برای فرا خواندن مشرکین و کفار به سوی یکتاپرستی به لطف خدا بهره ها برد و بر اساس آیات خدا؛ یگانگی اش را اثبات شده دانست و برای مردم ثابت کرد. انشاءالله: « أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِی حَاجَّ إِبْرَاهِیمَ فِی رَبِّهِ أَنْ آتَاهُ اللَّهُ الْمُلْکَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّیَ الَّذِی یُحْیِی وَیُمِیتُ قَالَ أَنَا أُحْیِی وَأُمِیتُ قَالَ إِبْرَاهِیمُ فَإِنَّ اللَّهَ یَأْتِی بِالشَّمْسِ مِنَ الْمَشْرِقِ فَأْتِ بِهَا مِنَ الْمَغْرِبِ فَبُهِتَ الَّذِی کَفَرَ وَاللَّهُ لَا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ ?258? . » (سوره ی بقره با توجه به آیات 255-257 ).   

ب ) معاد

    همانگونه که مرتبط با  " اصل توحید " و پی بردن به آن اشاره شد که بهترین سخن برای اثبات آن همان " کلام خدای یگانه " است؛ چه در پذیرش و چه در ترویج آن، بنابراین در رابطه با " اصل معاد "نیز باید و لازم است یادآوری شود که برای پی بردن به این مقوله و تبلیغ آن باید کلام مقدس الاهی را مبنا قرار داد؛ مبنی بر اینکه رستاخیزی هست و از زمان وقوع آن تنها خدای یکتا آگاه است و اینکه تنها او شایسته ی اثبات این موضوع است و ... که در این خصوص به مواردی اشاره می شود تا اینکه یقین به این روز و مالک آن به لطف حضرتش هر چه بیشتر گردد و از انجام گناهان دوری شود و ضمن ایمان کارهای شایسته انجام گیرد و ....

1 / ب ) « أَوْ کَالَّذِی مَرَّ عَلَى قَرْیَةٍ وَهِیَ خَاوِیَةٌ عَلَى عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّى یُحْیِی هَذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِهَا فَأَمَاتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عَامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ قَالَ کَمْ لَبِثْتَ قَالَ لَبِثْتُ یَوْمًا أَوْ بَعْضَ یَوْمٍ قَالَ بَلْ لَبِثْتَ مِائَةَ عَامٍ فَانْظُرْ إِلَى طَعَامِکَ وَشَرَابِکَ لَمْ یَتَسَنَّهْ وَانْظُرْ إِلَى حِمَارِکَ وَلِنَجْعَلَکَ آیَةً لِلنَّاسِ وَانْظُرْ إِلَى الْعِظَامِ کَیْفَ نُنْشِزُهَا ثُمَّ نَکْسُوهَا لَحْمًا فَلَمَّا تَبَیَّنَ لَهُ قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللَّهَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ ?259) . » (سوره ی بقره ) .

   این آیه ی کریمه رخداد قیامت توسط خداوند را آن هم مبتنی بر به وجود آمدن پرسشی توسط شخصی مبنی بر اینکه خداوند چگونه باز مردگان را زنده می کند؟ ثابت فرموده است.

2 / ب ) « وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ أَرِنِی کَیْفَ تُحْیِی الْمَوْتَى قَالَ أَوَلَمْ تُؤْمِنْ قَالَ بَلَى وَلَکِنْ لِیَطْمَئِنَّ قَلْبِی قَالَ فَخُذْ أَرْبَعَةً مِنَ الطَّیْرِ فَصُرْهُنَّ إِلَیْکَ ثُمَّ اجْعَلْ عَلَى کُلِّ جَبَلٍ مِنْهُنَّ جُزْءًا ثُمَّ ادْعُهُنَّ یَأْتِینَکَ سَعْیًا وَاعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ ?260? . » ( سوره ی بقره ) .

    این آیه ی کریمه میرساند که خدای یکتا وقوع قیامت را که تردید و تخلفی در آن نیست را برابر درخواست حضرت ابراهیم ع از او اثبات نموده است. که البته این امر در بر گیرنده ی مطالبی دیگر نیز علاوه بر اثبات قیامت می باشد که اهم آنها این است که " پرسش " پیرامون اصول دین توسط یک مومن از دیگر مومنین عالم در امر دین اشکالی ندارد همانگونه که حضرت ابراهیم ع برای آرامش دل خود و اطمینان قلب از خدا خواست که اثبات قیامت را به وی نشان دهد.

   به هر جهت این آیه و مثال آن باید نصب العین مومنین قرار گیرد و با دانش به کتاب قرآن به پرسش ها پاسخ داده شود تا یقین حاصل گردد، همانطور که حضرت ابراهیم ع با آنکه از یکتا پرستان بود و در این راه با شرک و مشرکان از بت پرستان و غیر آن مجاهده و محاجه کرد و در واقع مرتبط با یکتاپرستی به " یقین کامل " رسیده بود؛ اما به لحاظ آرامش یافتن قلبش پیرامون اصل " معاد " از خداوند خواست که با آنکه به آخرت ایمان دارد اما برای اطمینان قلبش؛ کیفیت زنده کردن مردگان را به وی نشان دهد؛ که خداوند یگانه هم پس از پرسش پیرامون اینکه آیا به آن اصل ایمان نداری و شنیدن پاسخ حضرت ابراهیم مبنی بر اینکه : آری ایمان دارم، اما برای آرامش یافتن دلم است ، لذا کیفیت زنده کردن مردگان در آخرت را که همان " وقوع معاد " است را به وی برابر شرح آیه ی مذکور نشان می دهد. به عبارت دیگر ؛ پرسش ها، رفع شبهه ها می کنند و فرد را به یقین می رسانند و در اینجا خداوند با تندی با پیامبرش یعنی حضرت ابراهیم ع در قبال این پرسش او سخن نگفت یا بر او خشم نگرفت، یا وی را از خویش دور نکرد و انگ کفر بر او نزد و ... بلکه پس از شنیدن اینکه او به این اصل یعنی معاد ایمان دارد؛ پاسخش را با احتجاج و بینه ی روشن داد تا دلش آرام گیرد و ایمانش استوارتر شود و به حق الیقین برسد.

 به هر جهت اینکه این امر باید نصب العین مومنین قرار گیرد و مرتبط با اصول دین بر اساس تحقیق و پرسش و پاسخ بر پایه ی کلام مقدس الاهی به پیش بروند .

      البته این دو از مواردی بودند که اثبات قیامت را خدای یکتا به این دو نشان داده بود، اما برای اینکه به مردم نشان دهد که قیامت هست و واقع خواهد شد و تخلفی در وعده اش نیست؛ آیات بی شمار دیگری را در کتاب قرآن آورده است که به مواردی از آنها اشاره می شود.